Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013

Νέος εκλογικός νόμος και πολιτική διαρροών από το ΥΠΕΣ








Αποφασισμένος φαίνεται να είναι ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μιχελάκης ώστε οι αλλαγές στον τρόπο εκλογής  στις Δημοτικές Εκλογές να γίνουν πραγματικότητα, μάλλον μέσα στον Νοέμβριο, παρά τις σοβαρές αντιδράσεις από την  αντιπολίτευση και όχι μόνον. Οι συνεχείς διαρροές που καθημερινά διαβάζουμε στις εφημερίδες αλλά και δηλώσεις του Υπουργού δείχνουν μια επιμονή σε αυτήν την κατεύθυνση, ώστε βάσιμα να πιστεύουμε ότι το σχετικό σχέδιο νόμου θα δοθεί σύντομα για την όποια διαβούλευση από τους εμπλεκόμενους φορείς. Ο χρόνος μέχρι τις Δημοτικές/Περιφερειακές εκλογές επαρκεί για να αλλάξει ο εκλογικός νόμος, αν θυμηθούμε και οι προηγούμενες τομές στην αυτοδιοίκηση δηλ. ο «Καποδιστρίας», όσο και ο «Καλλικράτης» θεσμοθετήθηκαν λίγους μήνες πριν από εκλογές. Ας ξεκαθαρίσουμε σε αυτό το σημείο ότι η αλλαγή του εκλογικού νόμου για τις αυτοδιοικητικές εκλογές –αν τελικά συντελεστεί – θα ισχύσει για τις επερχόμενες εκλογές τον Μάιο του 2014. Έχουν άλλωστε ανακοινωθεί και οι ημερομηνίες των διπλών αυτών εκλογών – Δημοτικές και Ευρωεκλογές – και είναι στις 18/5/2013 και 25/5/2013. Μάλιστα διευκρινίστηκε ότι την πρώτη Κυριακή στις 18/5 θα διεξαχθούν οι πρώτοι γύροι για Δήμους και Περιφέρειες ενώ την δεύτερη Κυριακή 25/5 θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές ταυτόχρονα με τον δεύτερο γύρο Δημοτικών και Περιφερειακών εκλογών όπου αυτό απαιτείται.
Σημαντικό είναι να δούμε τις βασικές διαφορές που έχει προαναγγείλει το υπουργείο Εσωτερικών και να σχολιάσουμε αν αυτές έρχονται να βελτιώσουν το υπάρχον σύστημα ή αντίθετα να συνεχίσουν τις στρεβλώσεις που υπάρχουν. Πιο αναλυτικά, το νέο εκλογικό σύστημα –πάντα σύμφωνα με τις διαρροές - θα προβλέπει:

ΔΙΑΦΟΡΑ 1: Δύο ψηφοδέλτια μόνον, αντί τα περισσότερα που έχουμε συνηθίσει δηλαδή ένα για κάθε Δημοτική Παράταξη. Το ένα ψηφοδέλτιο θα αναγράφει όλους τους υποψήφιους Δημάρχους και το άλλο όλους τους υποψήφιους Δημοτικούς Συμβούλους με αλφαβητική σειρά. Πολύ πιθανό είναι δίπλα στο όνομα του υποψηφίου Δημοτικού Συμβούλου να αναγράφεται ποιόν υποψήφιο Δήμαρχο στηρίζει.
ΔΙΑΦΟΡΑ 2: Οι υποψήφιοι Δήμαρχοι θα ανακοινώνουν πλήρεις συνδυασμούς –χωρίς μέχρι στιγμής να γνωρίζουμε το πλήθος των υποψηφίων που θα συμπεριλαμβάνουν - και θα δημοσιεύονται στον τύπο, θα αναρτώνται σε εμφανή σημεία του δήμου και στο διαδίκτυο, προς πληροφόρηση των δημοτών.
ΔΙΑΦΟΡΑ 3: Δήμαρχος θα εκλέγεται αυτός που θα συγκεντρώνει φυσικά  τις περισσότερες ψήφους αλλά με ποσοστό άνω του 42% του εκλογικού σώματος, διαφορετικά οι εκλογές επαναλαμβάνονται τη δεύτερη Κυριακή μεταξύ των δύο πρώτων.
ΔΙΑΦΟΡΑ 3: Οι δημοτικοί σύμβουλοι θα εκλέγονται από την πρώτη Κυριακή με απλή αναλογική ανεξάρτητα ποιος Δήμαρχος ψηφίστηκε και σε ποιόν συνδυασμό συμμετέχει ο υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος.
ΔΙΑΦΟΡΑ 4: Προϋπόθεση για την εκλογή στο Δημοτικό Συμβούλιο του υποψηφίου Δημάρχου με τον συνδυασμό του θα είναι, κατά την πρώτη Κυριακή, να έχει συγκεντρώσει τουλάχιστον το 5% του εκλογικού σώματος.
ΔΙΑΦΟΡΑ 5: Ενισχύονται οι αρμοδιότητες του δημάρχου προκειμένου να αντιμετωπισθούν προβλήματα στην περίπτωση που έχει απέναντί του ένα εχθρικό δημοτικό συμβούλιο. Ενοποιούνται η Οικονομική και η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής σε μια επιτροπή που θα συνεδριάζει υπό τον δήμαρχο. Επανέρχεται η αποζημίωση ανά συνεδρίαση για τους Δημοτικούς Συμβούλους μέχρι τον αριθμό των 15 συνεδριάσεων τον χρόνο που είχε διακοπεί με την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου (Ν. 4093/12) από τη Βουλή.
Αν επιχειρήσομε να αναλύσουμε τα παραπάνω θεωρώ ότι θα πρέπει να αρχίσουμε από το ότι ο κάθε υποψήφιος Δήμαρχος έτσι κι αλλιώς πρέπει να παρουσιάσει ένα συνδυασμό πράγμα που συνέβαινε μέχρι σήμερα και επομένως φαινομενικά δεν συνιστά καμία αλλαγή. Όμως η ύπαρξη δύο ψηφοδελτίων στη διαδικασία της ψηφοφορίας καθιστά «χαλαρή» την σχέση υποψηφίου Δημάρχου και υποψηφίου δημοτικού συμβούλου αφού ο ψηφοφόρος που «σταυρώνει» έναν υποψήφιο σύμβουλο δεν δεσμεύεται να ψηφίσει και τον επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο αφού βρίσκεται και σε ξεχωριστό ψηφοδέλτιο.
Επομένως στην αναζήτηση σταυρού ο υποψήφιος σύμβουλος -και στη περίπτωση που τον εξασφαλίζει- δεν θα διακινδυνεύει να πιέσει και για τον επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο. Η σχέση επομένως που υπήρχε μέσα σε μια δημοτική παράταξη ξεφεύγει από τα όρια του συνδυασμού ή της ομάδας με τους κοινούς στόχους και μετατρέπεται σε καθαρά προσωποκεντρική.  Στην ουσία δεν μπορούμε να μιλάμε για πρόγραμμα παράταξης όταν ο ψηφοφόρος θα μπορεί να επιλέγει συμβούλους με διαφορετικές απόψεις για σημαντικά θέματα και Δήμαρχο που κι αυτός να έχει άλλες προτεραιότητες και επιλογές για τα τοπικά θέματα. Αν χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα της τρέχουσας καθημερινότητας θα είναι δυνατό με τις επιλογές μας να στηρίζουμε και να μην στηρίζουμε τη λύση «Ψυτάλλεια» για το αποχετευτικό ή να στηρίζουμε και ταυτόχρονα να μην στηρίζουμε την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών που προσφέρει σήμερα ο Δήμος. Για να μην γίνει αυτό είναι απαραίτητο ο ψηφοφόρος να γνωρίζει επακριβώς τι πρεσβεύει ο κάθε υποψήφιος, πράγμα μάλλον δύσκολο όπως έχει δείξει η προϊστορία των δημοτικών εκλογών.
Από την άλλη η επαναφορά του 42% στην εκλογή Δημάρχου μειώνει την νομιμοποιητική του βάση και ταυτόχρονα δίνει περιθώρια να πολιτεύεται με καθαρά προσωπικές επιλογές. Συνυπολογίζοντας ότι δεν είναι βέβαιο –το αντίθετο μάλλον- ότι θα έχει πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο και απέναντι του δημοτικούς συμβούλους που πολλοί από αυτούς θα έχουν αριθμητικά καλύτερη συλλογή σταυρών είναι δύσκολο να χαράξει πορεία παρά μόνον αν προσπαθήσει να προσεταιριστεί συμβούλους και γι αυτό ίσως στις διαρροές του υπουργείου Εσωτερικών διαβάζουμε ότι θα μπορεί να θέτει σε διοικητική θέση πχ αντιδήμαρχο τον όποιον δημοτικό σύμβουλο είτε ανήκε είτε όχι στον συνδυασμό του. Δηλ. άλλον ψηφίζεις, άλλα προσδοκάς ως ψηφοφόρος και άλλο θα προκύψει ώστε να διοικηθεί ο Δήμος. Προς αποφυγήν τέτοιων καταστάσεων το μόνο που μένει- και ακούστηκε κι αυτό- είναι η αλλαγή του Κώδικα των Δήμων σε μια κατεύθυνση ενίσχυσης των εξουσιών του Δημάρχου, που το μόνο που θα προσφέρει θα είναι ακόμη μεγαλύτερη στρέβλωση στο ήδη δημαρχοκεντρικό μοντέλο που ισχύει. Τέλος, η επαναφορά της αποζημίωσης –μέχρι δεκαπέντε συνεδριάσεις- των δημοτικών συμβούλων που και αυτή διέρρευσε νομίζω ότι είναι ανάξια σχολιασμού ειδικά σε Δήμους με μέγεθος όπως ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου. Το ίδιο συμβαίνει και με το απαραίτητο 5% για να μπορεί ένας υποψήφιος Δήμαρχος να εκλεγεί τουλάχιστον δημοτικός σύμβουλος, αν λάβουμε υπόψη ότι και τώρα ο επικεφαλής ενός συνδυασμού έπρεπε να πιάσει το εκλογικό μέτρο για να εκλεγεί σύμβουλος.
Συμπερασματικά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κρυφτούλι προθέσεων από την πλευρά του υπουργείου Εσωτερικών. Η πολιτική των διαρροών που εφαρμόζεται, το μόνο που κάνει, είναι να αυξάνεται η αβεβαιότητα για τον θεσμό της αυτοδιοίκησης και να απομακρύνει από αυτόν ακόμα περισσότερο τους πολίτες που θα ήθελαν να συμβάλλουν με την συμμετοχή τους στη διοίκηση των κοινών. Όσο πιο γρήγορα ολοκληρωθεί η πρόταση της Κυβέρνησης πάνω στο θέμα –και τότε θα επανέλθουμε κρίνοντας επί της ουσίας - τόσο καλύτερο για το μέλλον της αυτοδιοίκησης και τη πορεία κάθε Δήμου, άλλωστε ο Μάιος του 2014 είναι κοντά.